Neurobiologia

POMYLIŁ ŻONĘ Z KAPELUSZEM!

od Mózgowiec™

Codziennie spotykamy dziesiątki ludzi – bliskich, współpracowników, przechodniów, zazwyczaj rozpoznając ich po twarzy. Wydaje się to całkowicie normalne. Jednak proces rozpoznawania twarzy w mózgu wbrew pozorom jest niezwykle skomplikowany.

Jedno spojrzenie na twarz (wiemy, że to twarz już po 100 milisekundach!)  dostarcza masy informacji o osobie, jak na przykład jej płci, atrakcyjności, emocjach, wieku i przede wszystkim tożsamości. Nie potrzebujemy zbyt wiele czasu, aby stwierdzić, czy napotkana osoba to brat, siostra, matka, żona czy kochanka (tego ostatniego nie pochwalamy).

Dynamiczny rozwój technologii doprowadził do powstania programów identyfikujących ludzi po twarzach. Wykorzystanie do tego sztucznej inteligencji otwiera gigantyczne możliwości nie tylko co do określania tożsamości, ale też wykrywania chorób. Cele są też inne, jak np. kontrola obywateli w zdaje się najbardziej monitorowanym mieście świata – Moskwie, ale to temat na odrębną dyskusję.

„KIM JESTEŚ? ZNAMY SIĘ?”

To, co wielu wydaje się normalne, a więc to, że widzę człowieka i po prostu wiem, kim jest, nie dla każdego jest proste. Przekonał się o tym Brad Pitt. Aktor nie rozpoznaje po twarzy, z kim ma do czynienia. Przyznał, że przez to odbierany jest jako egoista lub zarozumialec, a on po prostu nie pamięta twarzy, więc pyta: „skąd się znamy?”. Przez to też częściej zostaje w domu czy rzadziej umawia się randki.

Pewien pacjent dr Olivera Sacksa chwycił głowę żony, chcąc założyć ją jak kapelusz. Jak widać, jego zaburzenia były szersze, a sam przypadek opisany został w książce „Mężczyzna, który pomylił swoją żonę z kapeluszem” autorstwa ww. nieżyjącego od niedawna neurologa.

CZY TO MA JAKĄŚ NAZWĘ?

Zgadza się. To prozopagnozja – w skrócie: niemożność rozpoznawania twarzy przy zachowanej zdolności rozpoznawania innych obiektów. Rzadko, jak w przypadku pacjenta z kapeluszem, nierozróżniana jest nawet twarz od innego obiektu. Wada może być wrodzona na skutek mutacji genetycznej oraz nabyta na skutek urazu głowy. W obu przypadkach wskazuje się na upośledzenie, uszkodzenie lub nieprawidłowe działanie tzw. pola twarzy zlokalizowanego w zakręcie wrzecionowatym, czyli części płata skroniowego mózgu (tzw. obszar 37). Nie jest to jedyny ośrodek biorący udział w rozpoznawaniu twarzy. Co ciekawe dotknięci tą przypadłością zazwyczaj wiedzą, że mają do czynienia z twarzą, czy też odróżniają dwie twarze od siebie, ale jej całościowa identyfikacja, jakiej dokonuje mózg, nie jest możliwa.

TWARZ TO CAŁOŚĆ

Na twarz składają się takie elementy jak np. nos, usta, oczy, skóra. Rozróżniamy ich kształt, wielkość, kolor, oceniamy proporcje składowych. Jednak widzimy twarz nie jako poszczególne elementy, lecz jako całość.  Sugeruje się, że taki szczególny mechanizm wykształcił się w celu przetrwania. Twarz dostarcza masy informacji o osobniku tego samego gatunku, a więc ma niezwykle istotne znaczenie dla oceny zamiarów, inteligencji, nastroju, atrakcyjności. Dlatego też trudniej nam rozpoznać odwróconą twarz (skuteczność spada wówczas o około 30 %), a noworodki wolą przyglądać się twarzom niż obiektom.

JAK Z TYM ŻYĆ?

Dla człowieka jako istoty społecznej prozopagnozja istotnie może ograniczać kontakty społeczne przez lęk o negatywną ocenę odbiorcy, chociażby przez posądzenie o ignorancję. Zmuszeni są kompensować braki danych innymi strategiami rozpoznawania osób. Może to być zapamiętywanie specyficznego chodu, głosu, budowy i postawy ciała, sposobu ubioru. Wskazuje się, że podobne trudności z rozpoznawaniem twarzy towarzyszą osobom ze spektrum autyzmu z uwagi na zaburzenia m.in. w zakręcie wrzecionowatym.

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Źródła: